Bespaar minimaal een man in het leeshok met de Samro

Samro bouwt al jaren elektronische kluiten- en stenenscheiders. Toen het Zwitserse bedrijf in 2015 zijn agrarische tak afstootte, was de koper Tolsma-Grisnich uit Emmeloord (Fl.). De TG Samro kluitenscheider is vooral in trek bij telers van pootaardappelen. Behalve verkopen, verhuurt de bewaar-, verwerkings- en verpakkingsspecialist units aan telers die incidenteel te maken hebben met een probleempartij. Het kluitenprobleem speelt het ene jaar nu eenmaal meer dan het andere. Vooral in teeltjaren na een winter zonder vorst of in jaren met een droog voorjaar is het een probleem. Een elektronische kluitenscheider bespaart telers in dat geval veel werk in de leeskamer.

Pootgoedteler Gerwin Luimes is na de aanschaf van een TG Samro zelfs wat dieper gaan rooien. “De machine haalt de extra kluitjes er toch wel uit en door wat dieper te rooien heb ik minder halve knollen.” Traditionele mechanische kluitenscheiders voeren de aardappelen over een stalen rol, waarna de aardappelen op een ander bandje terechtkomen dan de kluiten en de stenen. Dat is lawaaiig, niet zo vriendelijk voor het product en de capaciteit is beperkt. De TG Samro doet hetzelfde werk daarentegen bijna geruisloos, productvriendelijk en snel. De gebruikers die wij spraken, hebben de machine meestal in een vaste opstelling staan, al is de kluitenscheider ook nog wel te verplaatsen. De machine wordt aangesloten op de compressor voor de bediening van de pneumatische uitstoters. Naast 8 tot 10 bar lucht vraagt de machine maximaal 3,8 kW stroom.

Spiraalrollen

Voor de productband bevindt zich meestal een serie van zeven elektrisch aangedreven PU-spiraalrollen, die de zeefgrond verwijderen, maar ook de dwarsverdeling van het product verbeteren. Hoe gelijkmatiger het product wordt aangevoerd, des te nauwkeuriger de machine werkt. Ook een egelband is inmiddels leverbaar. Deze verwijdert vooral loof en voorkomt daarmee stropen. Door het loof en de losse grond te verwijderen verbetert het scheidingsproces. Maatschap Koekoek laat de machine veldgewas uitsorteren en gebruikt een egelband ná de kluitenscheider. Bij Luimes en Bert de Bruyckere is dat andersom en komt de egelband eerst. Ondermaat of probleempartijen kunnen desgewenst tweemaal over de kluitenscheider. Ook is het mogelijk om losse grond, stenen en kluiten apart af te voeren. Volgens de gebruikers verwijdert de kluitenscheider 90 tot 95 procent van de kluiten en stenen. Met nauwkeurig afstellen kunnen ook kleikappen deels uit de partij worden gehaald, al is een keer extra omstorten aan te raden. De capaciteit en het scheidingsresultaat is afhankelijk van de grondsoort, verdeling op de band en de maatverdeling van het product.

Op gronden met een te laag ijzergehalte werkt de machine niet

Hoe flikt de Samro dat kunstje? Over de gehele bandbreedte loopt een magneetbalk. Die polariseert de kluiten, oftewel de magneet zorgt voor een magnetisch veld rondom de kluit. Daarbij maakt de machine gebruik van het gegeven dat grond vaak ijzer bevat. Een koperen plaatje voor de uitstoters, detecteert het magnetische veld en activeert de berubberde cilinder – de uitstoter schiet de kluit op een afvoerbandje. Een kap met rubberen flap voorkomt dat ze alle kanten opvliegen. Op gronden met een te laag ijzergehalte werkt de techniek niet. Dat komt soms voor. De fabrikant test vooraf de grondsoort om teleurstellingen te voorkomen. Voor het uitsorteren van de stenen beschikt de machine over een andere techniek. Onder de koperen plaat bevindt zich een microfoontje. Deze ‘hoort’ als er een steen op het plaatje valt en stuurt vervolgens de juiste uitstoter aan. Aardappelen worden niet uit de stroom gestoten en vervolgen hun weg in een rechte lijn. Waar sommige concurrenten cameratechnologie inzetten werkt de Samro dus ‘blind’ en dat maakt de machine minder gevoelig voor stof. Toch gaat er een enkele keer wel stof in de pneumatische cilinders zitten. Reinigen met een blaaspistool kan, maar Tolsma-Grisnich adviseert het gebruik van een stofzuiger. Zo voorkom je dat je stof in gevoelige componenten blaast. De stoterbaan is gemonteerd op een slede die je uit de machines kunt schuiven. Bij dikke kluiten of stenen wil een stoter weleens krom slaan. Met 135 euro per stuk kan de schade flink oplopen. Maar de gebruikers nemen die kosten voor lief. Maatschap Koekoek verving er inmiddels al heel wat, De Bruyckere zo’n vijf stuks in twee jaar. Volgens de fabrikant is een te hoge luchtdruk de voornaamste reden dat de uitstoters krom gaan. Als er een metalen voorwerp over de band wordt aangevoerd (een hoefijzer, een bout of gereedschap), wordt dat voorwerp onmiddellijk ‘gegrepen’ door de magneet en slaan een aantal uitstoters uit. Dit probleem heb je snel in de gaten. De TG Samro spaart minimaal één persoon uit in de leeskamer en daarmee is de investering redelijk snel terugverdiend. Bovendien neemt de productbeschadiging af en gaat de nauwkeurigheid bij het lezen omhoog.

Tolsma-Grisnich levert drie modellen van de TG Samro. De kleinste (TG Samro 24 met 24 uitstoters) en de middenmaat (TG Samro 44) zijn bedoeld voor in de sorteerruimte. De TG Samro 72 heeft een bandbreedte van 250 cm en kan tot 50 ton bruto product per uur sorteren. De TG Samro 72 is bedoeld om op een stortbak te bouwen. De kleinere leveren 10 tot 30 ton per uur sorteercapaciteit. De stelregel is: hoe kleiner de aardappelmaat, hoe lager de capaciteit. In de maat 28/35 mm zitten namelijk vaak ook de meeste kluiten.

Draaiknop

Het instellen stelt weinig voor. Er is één draaiknop voor de gevoeligheid. Voor kluiten en stenen is die gevoeligheid apart in te stellen. Lichtjes geven de ingestelde stand aan. Daarnaast is er een eenvoudig touchscreen waarop je zaken kunt aflezen. Gebruikers hoeven zelden de instellingen aan te passen bij een ander ras.

Drie gebruikers over de TG Samrokluitenscheider

Gerwin Luimes: ‘Rust in de leeskamer’

Met zijn broer Rudi runt Gerwin Luimes in Marknesse (Fl.) een akkerbouwbedrijf met pootaardappelen als hoofdtak. “In het voorjaar van 2020 zagen we al aankomen dat het een kluitenjaar zou worden. We hebben toen een TG Samro 24 gekocht”, vertelt hij. “Mijn broer heeft een boekhoudachtergrond en hij berekende dat we de investering snel zouden kunnen terugverdienen. We sorteren nu met gemiddeld één persoon in de leeskamer. De capaciteit ligt op 8 tot 10 ton per uur – voldoende voor onze lijn. Ik vind het mooi dat de afvoerband net zo breed is als onze Schoutensorteerder. Tolsma-Grisnich dacht mee over het ontwerp en integreerde de machine in de sorteerlijn. De manier van scheiden sprak ons erg aan omdat de machine de productkwaliteit niet beïnvloedt. En ik verbaas me erover hoeveel de kluitenscheider eruit haalt – ook uit een schone partij. Een egelband voor het verwijderen van loof is een must. Die was helaas niet af fabriek leverbaar. Soms moet je de machine even schoonblazen als de stoters vast gaan zitten. Verder werkt zij probleemloos.”

Beoordeling Luimes

+ Ruimte om dieper te rooien

+ Arbeidsbesparing

- Egelband niet leverbaar

- Stoters gaan vastzitten door stof

Erwin Bosscher: ‘Ook voor veldproduct’

Medewerker Erwin Bosscher van maatschap Koekoek zet kisten met veldproduct in de dubbele kistenkantelaar. Hierachter is de TG Samro 44 opgesteld, die zeven tot acht kisten per uur verwerkt. “De machine verwerkt veldproduct probleemloos”, zegt hij. “Loof gaat niet stropen en de rollenset haalt er nog veel losse grond uit. Buiten de polder huren we ook grond met stenen – een erfenis uit de ijstijd. De machine haalt die er allemaal uit. We houden ze apart van de zeefgrond.” Wel moet Bosscher regelmatig een kromme uitstoter vervangen. “Die zijn best prijzig. Het vervangen gaat gelukkig snel. Verder moet je de kluitenscheider goed schoonhouden, anders schuiven de uitstoters niet meer goed in en blijven ze uitsteken. Na twee seizoenen zie je aan de rubberen dopjes nauwelijks slijtage.” Maatschap Koekoek testte een machine van Tolsma-Grisnich en was tevreden met het resultaat. “We hebben één perceel met oude zeeklei die onvoldoende ijzer bevat. Kluiten van die grond sorteert de TG Samro er niet uit, maar verder werkt de machine prima.”

Beoordeling Bosscher

+ Ontspannen product lezen

+ Verwijdert nagenoeg alle stenen

- Stoters gaan soms krom

- Vervangen uitstoters is duur

Bert de Bruyckere: ‘Zeker twee man uitgespaard’

In seizoen 2020 kwam er bij de pootgoedoogst veel grond mee op landbouwbedrijf De Bruyckere uit Aardenburg (Zld.). “Het was een combinatie van zware klei, een slechte structuur en droogte”, vertelt akkerbouwer Bert de Bruyckere. “We hebben toen een TG Samro 24 aangeschaft en konden daardoor zeker twee mensen in de leeskamer uitsparen. Teeltjaar 2021 waren er veel minder kluiten, maar ook nu versnelt de machine het sorteerproces. Medewerkers Marco Oudkerk en Jacco Basting grappen dat ze daardoor zeker een week eerder kerstvakantie kunnen vieren. Belangrijker nog is dat de machine de kwaliteit van leeswerk verbetert – je hoeft geen kluiten meer te rapen. De Bruyckere schat de nauwkeurigheid op zo’n 90 procent. “Voorheen liep de productafvoerband wel eens vast bij grote kluiten” zegt de akkerbouwer. “Inmiddels hebben we die verlaagd en daarmee is het probleem verholpen. Een egelband haalt losse grond en loof uit de partij veldgewas, nog voordat de kluitenscheider in actie komt. Wij hebben geen verdeelrollen. Maar dat leidt niet tot problemen.”

Beoordeling De Bruyckere

+ Forse arbeidsbesparing

+ Goed instelbaar, ook bij kleikappen

- Afvoerband loopt vast bij veel grond

- Stoters gaan soms krom

[1] Terwijl de aardappelen naar beneden vallen, stoten de berubberde uitstoters stenen en kluiten uit de partij.

[2] Met een eenvoudige draaiknop stel je de gevoeligheid van de kluitenscheider in.

[3] De rij met uitstoters zijn op een slede gemonteerd. Koppel je de stekkers los dan schuif je hem er zo uit voor onderhoud.

[4] Via een touchscreen kan de machine verder worden ingesteld. De magneet is onderhoudsvrij.

[5] Voor de productband bevinden zich zeven spiraalrollen die losse grond uit de partij verwijderen.

[6] Een flap met sensor zorgt ervoor dat de hele lijn stopt als te grote kluiten passeren

Dit artikel verscheen in januari 2022 in het vakblad landbouwmechanisatie.