Slim bewaren, hoger rendement

Artikel Boerenbusiness 25 februari 2025

Zo richting het voorjaar zijn er vooral nog partijen aardappelen voor de lange bewaring in de bewaarplaatsen aanwezig. Het doel is om deze producten optimaal te bewaren met een zo laag mogelijk energieverbruik tot het eind van de rit. Dit vraagt om kennis van aardappelen, ventilatie, koeling, kiemremming en bewaarcomputers. “We zien dat aardappelen veel rustiger zijn qua kiemvorming dan vorig jaar” zegt Jan van Maldegem, productmanager bij Tolsma-Grisnich. “Dat geeft maar weer aan dat er geen jaar gelijk is, ook in de bewaring niet”. Samen met Bart Hoogeveen, R&D-engineer en begeleider van studiegroepen van aardappeltelers bij Tolsma-Grisnich, geven ze in dit artikel aardappeltelers tips om de puntjes op de “i” te zetten in de laatste maanden van het bewaarseizoen.

Groeiseizoen bepaalt mede bewaarrendement

Uit de praktijk komt steeds weer naar voren dat voor een optimale bewaring meer velddata van de opgeslagen producten noodzakelijk is . "De omstandigheden waaronder een gewas in het veld is gegroeid, hebben veel invloed op de bewaarstrategie en het bewaarrendement", zegt Hoogeveen. "Temperatuur, neerslag, grondsoort, bodemgesteldheid tijdens de teelt hebben allemaal invloed op het bewaarrendement. Daar wil je meer grip op krijgen om beter te voorspellen welke bewaarstrategie nodig is en hoe lang je een product goed kunt bewaren." Een gewas dat nog niet op zijn retour (afgerijpt) was voor het doodmaken heeft ook een mindere bakkwaliteit wat het hele bewaarseizoen een rol blijft spelen. Het blijkt verder dat de temperaturen na het doodmaken en voor de oogst invloed hebben op de uiteindelijke bakkwaliteit. “Meer inzicht in deze factoren helpt bewaarders om beter voorbereid te zijn én om de keuzes te maken voor de juiste bewaarstrategie” zegt Bart. “Wat niet geschikt is voor de lange bewaring moet je op tijd afleveren. Een duidelijke keuze maken hierin levert ook zijn rendement op.”

Mechanische koeling als “kiemremmer”

“In de praktijk zien we dat stijgende kosten een steeds grotere rol spelen bij de teelt en bewaring” zegt Jan. In de teelt zijn de kosten om Phytophtora te beheersen het afgelopen jaar fors gestegen. In de lange bewaring is natuurlijk energie een belangrijke kostenpost, maar ook de kosten van kiemremmingsmiddelen hakken er flink in. Al met al zijn akkerbouwers op zoek naar meetbare besparingen. Dit kan gezocht worden in het meer gericht inzetten van kiemremmers in combinatie met mechanische koeling. Door de temperatuur in de bewaring strak en vlak te houden komt dit niet alleen de bakkwaliteit ten goede, maar beperkt het ook de bewaarverliezen. Bart Hoogeveen vertelt: “uit de discussies in onze studiegroepen blijkt dat het mogelijk is om tot een halvering van de verliezen in de praktijk te komen door het gebruik van mechanische koeling. Op tijd inkoelen naar de bewaartemperatuur en korte, maar hevige koelacties zorgen ervoor dat de aardappel rustiger blijft en er minder vocht aan de knol onttrokken wordt.” Bijkomend voordeel is dat het aantal behandelingen met een kiemremmingsmiddel gereduceerd kan worden wat een besparing in keiharde euro’s is.

Bewaarcomputer en energie

“Kan die bewaarcomputer de koeling niet aanzetten als m’n zonnepanelen flink energie produceren?” is een veelgehoorde vraag in de markt. Veel akkerbouwbedrijven hebben geïnvesteerd in zonnepanelen en windmolens, maar het probleem is vaak dat energieopwekking en -verbruik niet synchroon lopen. Overdag, wanneer de zon schijnt, is er vaak een overschot aan energie, terwijl 's nachts extra energie nodig is. “Een goed energiemanagement module kan hierin een verschil maken.” zegt Bart Hoogeveen. “Door de energieproductie te meten en hieraan via een prioriteitenregeling de ventilatie en koeling te koppelen kan eigen energie optimaal benut worden.” Ook zijn er op deze manier mogelijkheden om energie uit batterijopslag zelf te benutten.

Energiebesparing mag echter niet ten koste gaan van de productkwaliteit. Slimme sensoren en automatisering spelen hierin een belangrijke rol. Door continu temperatuur, luchtvochtigheid en CO2-niveaus te monitoren, kunnen bewaarcomputers direct bijsturen en zo problemen zoals condensvorming, schimmel of uitdroging van producten voorkomen. Een goed evenwicht tussen energiebesparing en kwaliteitsbehoud is essentieel voor de bewaring van akkerbouwproducten.

Toekomst

Hoe we in de toekomst een verdere rendementsverbetering in de akkerbouw kunnen maken ligt mogelijk in de inzet van kunstmatige intelligentie en data-analyse. Met AI technieken kan nauwkeuriger voorspelt worden wanneer energie goedkoop is en hoe de bewaarcondities het meest efficiënt daarop kunnen worden aangepast. Daarnaast kunnen historische (teelt)gegevens en weersvoorspellingen helpen om nog efficiënter te koelen en drogen. Jan van Maldegem ziet hierin kansen: "Slimme technologie zorgt ervoor dat de bewaring minder afhankelijk wordt van het buitenklimaat, sterk fluctuerende energieprijzen en tegelijkertijd kunnen producten in topconditie gehouden worden.”

Bart Hoogeveen is het hiermee eens en benadrukt dat deze toekomstideeën ook besproken worden in de studiegroepen. Door met telers en de fritesfabriek kennis te delen, kunnen akkerbouwers uiteindelijk verdere stappen maken in een verhoging van het bewaarrendement.